Byk
według horoskopu: 21 IV – 20 V
według astronomów: 15 V – 21 VI
Według mitologii: W kulturze egipskiej Byka kojarzono z Ozyrysem, mity greckie mówią o Zeusie, a Rzymianie widzieli w nim Bachusa – boga wina.
Gwiazdozbiór stanowi prawdziwą ozdobę zimowego nieba. Na jego obszarze znajdują się Plejady – najsłynniejsza ze wszystkich gromada składająca się z setek gwiazd, oraz Hiady – pięknej gromady, której najjaśniejsze gwiazdy tworzą wyraźny kształt litery V, stanowiący pysk Byka. Dodatkową gratką dla miłośników nocnego nieba jest mgławica M1, znana jako Krab, która jest pozostałością po wybuchu supernowej z 1054 r.
Bliźnięta
według horoskopu: 21 V – 21 VI
według astronomów: 22 VI – 20 VII
Według mitologii: Polluks i Kastor – dwie najjaśniejsze gwiazdy konstelacji Bliźniąt, niemal we wszystkich kulturach są utożsamiane z parą ziemskich istot: w Egipcie były to kiełkujące rośliny, w kulturze fenickiej koziołki, według mitologii rzymskiej legendarni założyciele Rzymu (bracia Remus i Romulus), a dla Greków – bracia z wyprawy po Złote Runo.
Bliźnięta górują na styczniowym niebie i zawierają widoczną gołym okiem gromadę otwartą M 35.
Rak
według horoskopu: 22 VI – 22 VII
według astronomów: 21 VII – 10 VIII
Według mitologii: W starożytności gwiazdozbiór Raka wyznaczał położenie Słońca w chwili przesilenia letniego, w związku z czym w wielu kulturach uznawany jest za symbol życia
i płodności. Według mitologii greckiej jest to krab, który próbował uszczypnąć Heraklesa
w palec u nogi, gdy heros walczył z Hydrą.
Rak jest najmniej wyrazistym spośród wszystkich gwiazdozbiorów zodiakalnych, jego najciekawszym obiektem jest gromada M 44, zwana Żłobkiem. Rak góruje na północnym niebie na przełomie stycznia i lutego.
Lew
według horoskopu: 23 VII – 23 VIII
według astronomów: 11 VIII – 16 IX
Według mitologii: Od początków cywilizacji Lwa kojarzono ze Słońcem. Egipcjanie łączyli go dodatkowo z Nilem, który wylewał w porze letniej, gdy Słońce znajdowało się na obszarze tej konstelacji. Postać jest również identyfikowana z lwem z Nemei, z którym zmierzył się Herakles, podczas wykonywania jednej ze swoich słynnych dwunastu prac.
Gwiazdozbiór Lwa znajduje się na południe od Wielkiego Wozu, góruje na początku marca
i jest bogaty w galaktyki, a jego najjaśniejsza gwiazda, Regulus, jest pierwszą z czterech Gwiazd Królewskich (czyli „strażników nieba” dla ludów Mezopotamii), które dzielą ekliptykę na cztery części – pory roku.
Panna
według horoskopu: 24 VIII – 22 IX
według astronomów: 17 IX – 31 X
Według mitologii: Wiele opisów Panny pochodzi z jeszcze z czasów babilońskich. Konstelacji tej zawsze przypisywano postać żeńską. Babilończycy widzieli w niej boginię Isztar, w kulturze egipskiej była to Izyda, a później stała się saską Eostre, której kult dał początek angielskiej Wielkanocy.
Panna jest największym gwiazdozbiorem zodiakalnym i drugim największym spośród wszystkich na niebie. Należy jej szukać w wiosenne i wczesnoletnie wieczory.
W gwiazdozbiorze aktualnie znajduje się „punkt Wagi”, czyli równonocy jesiennej. Jednym
z najciekawszych obiektów należących do Panny jest galaktyka M 104, znana lepiej jako Sombrero.
Waga
według horoskopu: 23 IX – 23 X
według astronomów: 1 XI – 23 XI
Według mitologii: Waga symbolizuje przede wszystkim równy czas trwania dnia i nocy podczas równonocy jesiennej – dwa tysiące lat temu Słońce, przechodząc przez ten gwiazdozbiór, sygnalizowało nadejście jesieni. Według rzymskiej mitologii jest to waga sprawiedliwości, trzymana przez boginię Astraję, a dla Greków stanowi ona atrybut Temidy.
Gwiazdozbiór widać ze wszystkich szerokości geograficznych poza obszarem Arktyki, a na naszym niebie góruje na początku maja.
Skorpion
według horoskopu: 24 X – 22 XI
według astronomów: 24 XI – 29 XI
Według mitologii: Zgodnie z greckim mitem, bogini Gaja posłała Skorpiona, aby zabić dzielnego Oriona, którego później do życia przywrócił uzdrowiciel Eskulap. Gdy gwiazdozbiór Skorpiona zaczyna wschodzić, pokonany Orion zachodzi. Jednak historia ta się nie kończy. Wkrótce zachodzi też Skorpion, którego Eskulap pod postacią Wężownika wdeptuje
w Ziemię, po czym uzdrawia Oriona, który ponownie wschodzi kolejnej zimy, całkowicie uzdrowiony.
Skorpion należy do południowej półkuli. Z Polski widoczny jest tylko częściowo, gdy góruje na czerwcowym niebie. Słońce wędruje przez tę konstelację przez niecały tydzień.
Strzelec
według horoskopu: 23 XI – 21 XII
według astronomów: 19 XII – 19 I
Według mitologii: Strzelec jest centaurem – pół człowiekiem, pół koniem, który wypuszcza strzałę w kierunku Skorpiona. Jest myśliwym, którego wiązano z bogiem wojny i ognia: Irrą w Mezopotamii, greckim Aresem i Marsem w mitach rzymskich.
Gwiazdozbiór jest bogaty w mgławice i gromady gwiazd i króluje na południowym niebie.
Z Gdańska możemy obserwować jedynie jego niewielki fragment. Należy go wypatrywać latem, nisko nad południowym horyzontem.
Koziorożec
według horoskopu: 22 XII – 20 I
według astronomów: 20 I – 16 II
Według mitologii: Koziorożec przybiera dziwaczną formę pół kozła, pół ryby, przez co można go powiązać z greckim Panem (znanym z wynalezienia fletni Pana). Pan uciekając przed potworem morskim, zesłanym przez matkę bogini Rei, próbował zmienić się w rybę.
W mitologii rzymskiej Koziorożca nazywano „potomkiem Neptuna”. Według obliczeń
z 1846 roku, w obszarze gwiazdozbioru odkryto ósmą planetę Układu Słonecznego – Neptuna, co jakoby potwierdziło mitologiczny związek Koziorożca i Neptuna.
Koziorożec jest najmniejszym gwiazdozbiorem zodiakalnym, składającym się ze stosunkowo słabych gwiazd. Na niebie widoczny jest późnym latem, na wschód od Strzelca.
Wodnik
według horoskopu: 21 I – 18 II
według astronomów: 17 II – 12 III
Według mitologii: Wodnika przedstawia się jako mężczyznę rozlewającego wodę. Dla Babilończyków był „klątwą deszczu”, w Egipcie bogiem Nilu, a według rzymskiej mitologii miał być najpiękniejszym z młodzieńców, który na Olimpie podawał boski nektar w złotym kielichu.
Za około 600 lat w granicach tej konstelacji znajdzie się „punkt Barana”, formalnie rozpoczynając Erę Wodnika. Gwiazdozbiór trudny do zlokalizowania widoczny jest pod koniec lata. Wodnik zawiera najbliższą nam mgławicę planetarną – Ślimak, którą można dostrzec przez lornetkę.
Ryby
według horoskopu: 19 II – 20 III
według astronomów: 13 III – 18 IV
Według mitologii: Zgodnie z rzymską mitologią Ryby to przemieniona bogini Wenus wraz ze swym synem Kupidem, związani sznurem aby nigdy się nie zgubić. Grecy widzą w nich Afrodytę i Erosa, a chrześcijanie – Chrystusa, który narodził się, gdy punkt równonocy wiosennej przeszedł do tego gwiazdozbioru, rozpoczynając tym samym Nową Erę.
Gwiazdozbiór widać niemal z całej Ziemi, choć trudno go odnaleźć, gdyż składa się ze słabych gwiazd. Obecnie znajduje się w nim „punkt Barana”, czyli punkt, w którym ekliptyka przecina równik niebieski. Kiedy Słońce znajduje się w tym położeniu – zwiastuje wiosnę, a dzień i noc na Ziemi trwają tyle samo (mamy wtedy do czynienia z równonocą wiosenną).
Ryby górują, na niebie, na przełomie września i października.
Baran
według horoskopu: 21 III – 20 IV
według astronomów: 19 IV – 14 V
Według mitologii: Asyryjczycy, składający barana w ofierze w dniu równonocy, nazywali tę konstelację ołtarzem, rzymscy poeci pisali o nim „książę wszystkich znaków”, a w tradycji greckiej wiąże się go z opowieścią o Złotym Runie.
Gwiazdozbiór Barana rozpoczyna układ zodiaków oraz wyznacza początek układów współrzędnych astronomicznych. W okresie twórczym starożytnej astronomii, na jego obszarze leżał punkt równonocy wiosennej, który od tamtej
Wężownik
Nie występuje w horoskopie
według astronomów: 30 XI – 18 XII
Według mitologii: Wężownik reprezentuje legendarnego uzdrowiciela, Eskulapa, który został oddany na wychowanie centaurowi Chironowi, u którego poznał wszelkie tajniki medycyny. Zdobyte umiejętności pozwoliły Wężownikowi przywrócić do życia Oriona, którego użądlił Skorpion. Na niebie widzimy go, jak rozdeptuje Skorpiona. Laska Wężownika opleciona wężem, do dziś stanowi symbol sztuki lekarskiej.
Wężownika w całości można dostrzec latem. W tym celu wytężyć wzrok, gdyż zawiera on stosunkowo słabe gwiazdy.
„Podróż do gwiazd” – pokaz astronomiczny online z tłumaczem PJM (Festiwal Kultury bez Barier)
